Iedere dag om 12 uur, behalve op zon-en feestdagen, klinkt er een luid kanonschot boven Kaapstad. Maak je geen zorgen, de piraten vallen niet binnen… Het is een eeuwenoude traditie.
Normaal gesproken kun je als toerist geen bezoek brengen aan de noon-gun; de twee kanonnen op Signal Hill die gebruikt worden bij deze traditie. Maar ik had mazzel. De bewaker van het terrein, en tevens professioneel kanonafvuurder zag ons staan en nodigde ons uit om de kanonnen van dichtbij te komen kijken. Het werd een heel leerzaam en bijzonder uurtje!
De bijzondere geschiedenis van de noon-gun in Kaapstad
Al sinds 1806 klinken er dagelijks kanonschoten boven Kaapstad. Eerst vanaf The Castle of Good Hope om arriverende schepen welkom te heten in de haven. Zo wisten de inwoners van de stad dat er een nieuw schip in de haven aankwam en dat er mogelijkheden waren om handel te drijven.
Daarnaast gaf de noon-gun de tijd aan. Je kunt je voorstellen dat na maanden op zee de oude klokken aan boord van een schip niet meer helemaal gelijk liepen. Hoe zorg je er dan zonder smartphone of computer voor dat ze weer gelijk gaan lopen?
Heel simpel, door een kanon af te vuren op de afgesproken tijd. En dus werd sinds 1806 iedere dag om exact 12 uur een kanon afgevuurd, waardoor de kapiteins wisten hoe laat het was en konden de klokken weer gelijk gezet worden.
In 1903 verhuisden de noon-guns naar Lion’s Battery op Signal Hill en werden ze alleen nog maar gebruikt om het middaguur aan te duiden. De noon-gun beheerder liet ons zelfs zien hoe dat in zijn werk ging. Vanaf het verderop gelegen observatorium, waar de tijd werd bijgehouden, werd via lichtsignalen de tijd doorgeseind naar de mariniers op Signal Hill. Zij wisten dan dat het tijd was om het kanon af te vuren.
En vandaar de naam Signal Hill, of Seinheuvel in het Afrikaans.
Waarom zijn het twee kanonnen?
Als men het in Kaapstad heeft over de noon-gun bedoelen ze de twee kanonnen die vandaag de dag op Signal Hill staan en exact om 12 uur worden afgevuurd. Al sinds 1806 zijn het er twee. En ze worden sindsdien elke dag allebei geladen met buskruit. Het wil namelijk nog weleens voorkomen dat er een kanon faalt. De tweede staat dan in ieder geval startklaar om de taak over te nemen.
Lion’s Battery waar de noon-gun gestationeerd is, ligt halverwege Signal Hill. Je komt het terrein tegen als je vanuit Bo-Kaap Signal Hill oploopt. Een korte, maar pittige wandeling met mooie uitzichten. Lees dit artikel als je meer tips wilt voor spectaculaire hikes in Kaapstad.
De oudste nog werkende kanonnen ter wereld
Kaapstad is niet de enige stad ter wereld waar nog dagelijks een kanon wordt afgevuurd. Onder andere in Rome en Vancouver gebeurt het ook. Deze kanonnen zijn echter niet zo oud als in Kaapstad. De twee kanonnen die nu dienen als noon-gun werden voor het eerst afgevuurd in 1794.
In totaal zijn ze al meer dan 66.000 keer afgevuurd. Je kunt de stand zien op het bastion onder de kanonnen.
Vandaag de dag hoeven de kanonnen natuurlijk de tijd niet meer aan te geven. Het is nu puur ceremonieel. Daarom is ook besloten om de noon-gun niet meer op zon- en feestdagen af te vuren.
Het afvuren gebeurt tegenwoordig ook vol automatisch. De noon-gun beheerder hoeft er alleen nog maar voor te zorgen dat de kanonnen geladen zijn met buskruit. Een kogel komt er ook niet meer bij aan te pas. Het gaat puur om het geluidseffect.
“Voor het afvuren van de noon-gun wordt 1,8 kilogram buskruit gebruikt.”
Naast de noon-gun staan er nog meer kanonnen op Lion’s Battery. Deze kanonnen worden ook nog gebruikt. En wel als er hoogwaardigheidsbekleders Kaapstad bezoeken, bijvoorbeeld tijdens officiële staatsbezoeken. Voor de noon-gun beheerder bleek dit het hoogtepunt van zijn vak te zijn. Iedere 15 seconden een schot lossen is namelijk nog steeds specialistisch werk.
De eerste keer twee minuten stilte
Een andere leuke wetenswaardigheid over de noon-gun is dat op deze plek, Lion’s Battery op Signal Hill, voor het eerst twee minuten stilte werd gehouden. Op 14 mei 1918 besloot de burgemeester van Kaapstad Harry Hands om de slachtoffers van de oorlog, onder wie zijn zoon, te herdenken met twee minuten stilte. Deze stilte volgde op het afvuren van de noon-gun.
Het bleek het begin van een traditie die nu overal ter wereld wordt uitgevoerd om slachtoffers van oorlog en geweld te herdenken.
De noon-gun in Kaapstad bezoeken
Tot 2020 kon je het afvuren van de noon-gun bijwonen. Maar helaas is het terrein tegenwoordig gesloten voor publiek. Ik had mazzel dat net op het moment dat wij door het hek spiekten, de beheerder van het terrein ons zag en het leuk vond om ons wat meer te vertellen over de plek en de kanonnen. De beste man wist echt ontzettend veel over de geschiedenis, dus het was een leerzaam en bijzonder bezoek.
Hij wist ons onder meer te vertellen dat Signal Hill vroeger aan zee lag. Het huidige Strand Street was letterlijk een strand. In de 20e eeuw is een deel van de Tafelbaai ingepolderd en zijn wijken als Waterfront en de Waterkant ontstaan.
Het is echt heel jammer dat je de noon-gun niet meer kan bezoeken. Het terrein is de afgelopen jaren enorm in verval geraakt en de oude barakken worden langzaam overwoekerd door de natuur. De kanonnen worden gelukkig nog wel onderhouden.
Natuurlijk kun je altijd zelf proberen of de beheerder je binnen wil laten. Ik zou het zeker proberen als je toch een wandeling gaat maken op Signal Hill. Wij waren er in de vroege zondagochtend.
Lukt het je niet? Dan kun je altijd nog één van de andere 20 leuke dingen om te doen in Kaapstad proberen.
